top of page

Guatr, nodül ve kanser

Tiroid bezi büyümesi organın tümünde yaygın şeklinde (basit guatr) olabildiği gibi tek ya da çok sayıda nodüller (yumrular) biçiminde de (nodüler veya multinodüler guatr) olabilir. Bu hastalıkta tiroid bezi normal olarak çalışıp, normal düzeyde hormon salgılayabilir. Hastalığın nedeni iyot eksikliği veya tirodit adı verilen iltihaplanma (bağışıklık sistemi ile ilgili veya mikroplara bağlı) olabilir. Ayrıca tüm tiroid bezi veya içindeki nodüller fazla çalışarak kana aşırı hormon salgılanan hipertiroidi (zehirli guatr) adı verilen hastalığa yol açabilir.
 
Basit guatr tedavisi
 
Basit guatrda tedavi eksik olanı yerine koymaktır. İyot eksikliği varsa iyot, hormon eksikliği oluşmuşsa tiroid hormonu verilir. Tiroid bezi çok büyürse kozmetik sorunlara veya nefes borusu basısı oluşturarak nefes alma zorluğuna yol açabilir. Bu durumda ameliyat, bölgesel girişimsel radyolojik tedaviler veya radyoaktif iyot (atom tedavisi) uygulanabilir. Hangi tedavinin uygulanacağı hastaya göre değişkenlik gösterebilir.
 
Nodüler guatr tedavisi
 
Bir nodüler guatr hastasında nodülün kanser olma olasılığı genel olarak % 5 tir. Bu nedenle öncelikle nodüllerin kanser olma ihtimali araştırılır. İlk önce ultrasonla nodüllerin sayısı, yapısı, büyüklüğü ve yerleşimi belirlenir. Tiroid hormon kan düzeyleri normal değilse sintigrafi yapılarak nodüllerin aktivitesi (sıcak, soğuk, ılık gibi) saptanır. Genel olarak, büyük, sıvı içermeyen (solid) yapıda, sintigrafide aktif olmayan ve küçük kireçlenmeler gösteren nodüllerin kanser olma olasılığı daha yüksektir. Kanser varlığını saptamanın en basit ve güvenilir yolu nodülden parça almaktır. Girişimsel radyologlar tarafından o bölge uyuşturularak (lokal anestezi), ultrason yardımıyla birkaç dakikada kolay ve başarılı bir şekilde parça alınır (ince iğne aspirasyon biyopsisi).
 
Nodülde kanser saptanması
 
Patolojik incelemede kanser saptanırsa tiroid bezinin genellikle tamamı ameliyatla alınır. Ameliyat öncesi incelemelerde boyundaki lenf bezlerinde hastalık belirtileri var ise bu lenf bezleri de alınır. Tiroid bezinin tamamı ameliyatla alındığından hasta hormon yetmezliği oluşmaması için hayat boyu tiroid hormonu kullanmak zorunda kalacaktır. Ameliyat uygulanmış hastada ameliyatta gözle görülemeyen veya çıkarılamayan tiroid dokusu ya da lenf bezlerinde var olabilecek kanser hücrelerini yok etmek için atom tedavisi yapılabilir.
 
Tiroid Kanseri
 
Hangi belirtilere yol açabilir?
 
Hastalığın erken dönemlerinde pek çok hastada belirti yoktur. Bazı hastalarda boyunda şişlik veya nodül, ses kısıklığı, büyümüş lenf düğümleri, yutma güçlüğü veya ağrı izlenebilir.
 
Farklı tipleri var mıdır?
 
Tiroid kanserinin hücresel özelliklerine göre bazı alt tipi vardır: Papiller, foliküler, medüller ve anaplastik. Papiller ve foliküler tiroid kanseri tüm tiroid kanserlerinin % 80-90’nı oluşturur. Bu alt tipler iyi diferansiye (farklılaşmış) tiroid kanserleri (İDTK) olarak bilinir. Diğer kanser türlerine göre daha yavaş daha yayılma özelliği göserirler. İDTK teşhis edildiğinde, genellikle tiroid bezinin kendisi ya yakındaki lenf düğümlerine sınırlıdır. Uzun hücreli (tall cell), insular, kolumnar ve Hürthle hücreli bazı farklı hücresel alt tipleri vardır ve bunlar klinik olarak farklı seyredebilirler. Ancak tedavi ve takipleri benzerdir.
 
Nedenleri ve risk faktörleri nelerdir?
 
Çoğu durumda nedeni bilinmemektedir. Ancak bazı risk faktörleri vardır; , maruz kalma, kalıtsal hastalıklar, diyet ve cinsiyet:
 
Tiroid hastalıkları:
Tiroid kanserinin % 20’si nodül (yumru), tiroidit (tiroid mikrobik olmayan iltihabı) gibi durumlardan gelişir.
 
Cinsiyet:
Kadınlarda risk erkeklere göre 2.5 kat fazladır. Bunu menstrual dönemlerine ya da gebelik sırasında salınan hormonlarlailişkili olduğu düşünülmektedir. Ancak, bu teoriyi destekleyecek çok az bilimsel kanıt vardır.
 
Radyasyon:
Nükleer kazaya maruz kalanlar veya boyun bölgesine ışın tedavisi alanlarda risk artar.
 
Diyet:
Diyet düşük düzeyde iyot içeriyorsa tiroid kanserine yakalanma riski artar. Radyasyon maruz kalmada ve  veya benign tiroid hastalıklarında iyotun düşük seviyelerde olması daha muhtemeldir. Tereyağı, peynir ve etin diyette fazla miktarda olması tiroid kanserine yakalanma riskini artırabilir. Riski azaltmak için diyetin taze meyve ve sebzeyi bol miktarda içermesi önerilir. Yüksek vücut kitle indeksi olan kişilerde tiroid kanserine yakalanma riski artmaktadır.
 
Kalıtsal faktörler:
Kalıtsal hastalıklar daha çok medüller tiroid kanseri ile ilişkilidir.
 
Kanser nasıl oluşur ve yayılır?
 
Kanser tüm insan hücre çekirdeğinde bulunan deoksiribonükleik asit (DNA) yapısında bir değişiklik ile başlar. Buna genetik mutasyon denilir. DNA, büyümek ve üremek için hücreye gerekli bilgileri sağlamaktadır. DNA'daki mutasyon adı verilen değişim hücrenin davranışında da kaçınılmaz olarak değişime yol açar. Kontrolsüz olarak çoğalma yumruya (tümöre) neden olur. Kanser tedavi edilmezse yayılır. Kanser lenf veya damar sistemi yoluyla vücudun diğer bölümlerine yayılabilir. Lenfatik sistem, kan dolaşım sistemine benzerdir. Kanser lenf damarları ile vücutta yaygın olan lenf bezleri ağında dağılır. Lenf düğümleri bağışıklık sistemi (enfeksiyon ve hastalıklara karşı vücudun doğal savunma sistemi) tarafından özel hücreler üretmektedir. Tiroid kanseri lenf sistemine ulaştığında kemik ve akciğer gibi diğer organlara yayılma yeteneğine de sahiptir. İyi farklılaşmış tiroid kanseri tanısı konulduğunda genellikle tiroid bezinin kendisi ya yakındaki lenf düğümlerine sınırlıdır. Tiroid kanserinin nadir alt türleri daha agresif olabilir ve daha hızlı yayılabilir. Anaplastik tiroid kanseri alt tipi daha kötü gidişlidir, hızla akciğerlere, nefes borusu kemik ve beyine yayılabilir. Radyoaktif iyot tutulumu olmaması nedeniyle tedavi seçenekleri sınırlıdır.
bottom of page